چگونه «استیل نسوز» را تعریف کنیم؟
در فارسی «استیل نسوز» ممکن است به دو چیز اشاره کند: استیل ضدزنگ (stainless steel) که مقاوم به خوردگی است و یا استیل مقاوم به حرارت (heat-resistant/heat-resistant stainless) که برای دماهای بالا طراحی شده است. روشهای تشخیص در هر دو مورد مشابه اما با اولویتهای متفاوت است.
۵ روش عملی و سریع برای تشخیص
۱. تست آهنربا
یک آهنربای قوی همراه داشته باشید: فولاد کربنی و برخی فولادهای کمآلیاژ به شدت مغناطیسیاند. آستنیتیکهای رایج مثل 304 و 316 معمولاً غیرمغناطیسی یا دارای جذب ضعیف هستند. اما توجه کنید که سردکار شدن یا ترکیبهای خاص ممکن است خاصیت مغناطیسی کم ایجاد کند.
۲. بررسی علائم و شمارهها
به دنبال شمارههای استاندارد (مثلاً 304، 316، 410) یا کلمهٔ "STAINLESS" روی قطعه باشید. کارخانهها اغلب روی ورق یا قطعه مارک میزنند؛ این اطلاعات بسیار کمککنندهاند.
۳. تست اسیدی احتیاطی (Nitric acid test)
اسپری رقیق نیتریک (با احتیاط شدید و تجهیزات ایمنی) روی سطح تست کنید: استیل ضدزنگ واکنش خیلی کمی دارد در حالی که فولاد کربنی سریعاً رنگ میگیرد و زنگزدگی نشان میدهد. این روش خطرناک است — در کارگاههای کوچک از محلولهای استاندارد موجود استفاده کنید و محافظت کامل داشته باشید.
۴. تست جرقه (Spark test)
با سنگفرز یا چرخ سایش پرتوی جرقه روی نمونه بسنجید: الگو، طول و پراکندگی جرقهها میتواند نشاندهندهٔ محتوی کربن و آلیاژها باشد. نیاز به تجربه دارد ولی در کارگاه قابل اجراست.
۵. آنالیز اسپکترومتری و گواهی کارخانه
دقیقترین روش دریافت آنالیز شیمیایی به کمک اسپکترومتر (OES یا XRF) یا درخواست Mill Certificate از فروشنده است. این روش برای خریدهای مهم و قطعات حساس توصیه میشود.
| نشانههای استیل ضدزنگ | عدم زنگزدگی سطحی، برچسب 304/316، جذب ضعیف آهنربا، واکنش کم به اسید |
| نشانههای استیل مقاوم به حرارت | وجود عناصر نیکل، کروم و آلومینیوم بالاتر، شمارههای خاص (مثلاً 310، 314)، کاربرد در دماهای بالا |
نکات کاربردی هنگام خرید و کنترل کیفیت
- از فروشنده گواهی آنالیز درخواست کنید و نمونه بردارید.
- در پروژههای حساس به خوردگی یا دما، همیشه تست اسپکترومتری انجام بدهید.
- از تستهای ساده (آهنربا، اسید رقیق) بهعنوان فیلتر اولیه استفاده کن ولی به آنها بسنده نکن.
- در صورت مشاهده رنگهای غیرمعمول یا پوستهپوسته شدن سریع — احتیاط کن؛ ممکن است پوشش فولادی یا آلیاژ نامرغوب باشد.
توجه: برخی فولادهای آستنیتی پس از جوشکاری یا سردکاری ممکن است اندکی خاصیت مغناطیسی پیدا کنند. تشخیص دقیق همیشه ترکیب چند روش است.
ابزارهای مفید
ایمنی: در تستهای شیمیایی از دستکش، عینک و هود استفاده کن.
خلاصه — چکلیست سریع قبل از سفارش
- بررسی مارک/شماره روی ورق
- تست آهنربا
- در صورت امکان درخواست Mill Certificate
- اجرای تست اسیدی رقیق در موارد ضروری
- آنالیز اسپکترومتری برای سفارشات حساس
